کنگر فرنگی (آرتیشو)

کنگر فرنگی یا آرتیشو (Artichoke) از جمله سبزیجاتی است که علاوه بر ارزش غذایی فراوان از خواص درمانی زیادی نیز برخوردار بوده به طوریکه میتوان آن را در گروه گیاهان دارویی نیز طبقه بندی نمود. کنگر فرنگی در قدیم جزو سبزیجات مصرفی قشر مرفه بوده و امروزه نیز از سرگل، برگ، هاگدان و ساقه کنگر در سوپ، مربا، خورشت و سالاد استفاده می شود.گل‌های این گیاه به رنگ آبی و بنفش و میوه آن قهوه‌ای درخشان است که در انتهای آن تارهای سفیدی دیده می‌شود. از نامهای دیگر آن می توان به انگینار و ارده شاهی اشاره کرد.این گیاه که بومی مناطق میدترانه است و به عنوان یکی از انواع سبزیجات شناخته می شود، در واقع نوعی خار به حساب می آید.این گیاه حاوی پروتئین، آهن، فسفر، پتاسیم، سدیم، کلسیم، ویتامین A، B1، B2، B3، ویتامین C است.طبیعت آن گرم و خشک است.

خواص کنگر فرنگی یا آرتیشو

کاهش کلسترول: کلسترول بد بر سلامت قلب تأثیر می گذارد و کنگر می تواند به حل این مشکل کمک کند.عصاره برگ کنگر اگر توسط بیماران با کلسترول بالا مصرف شود قادر است بعد از گذشت شش هفته کلسترول بد بدن را حدود 20 درصد کاهش دهد. بنابراین این مشخص است که کنگر نقشی موثر در کاهش سطح کلسترول دارد. در حقیقت ماده سينارين که در عصاره برگ کنگر وجود دارد، باعث کاهش کلسترول خون می شود. تحقيقات نشان داده است که این ماده همچنین باعث کاهش سطح تری گليسيريد خون نيز می شود همچنین عصاره برگ های آرتیشو بدن شما را تقویت می کند تا کلسترول را به صورت موثرتری مصرف کنید و منجر به کاهش کلی سطح کلسترول خون می شود. 

بهبود کارایی مغز: علت بیشتر اختلالات مغزی کمبود فسفر در بدن است . مقادیر بالای فسفر و ویتامین C موجود در کنگر فرنگی عملکرد مغز را بهبود بخشیده و بیماری های مغزی را کاهش می دهند. همچنین به سادگی با مصرف کنگر، 12 درصد از ویتامین K مورد نیاز روزانه شما تأمین می شود. این ویتامین نه تنها برای استخوان بلکه برای مغز نیز مفید است. این ویتامین با محافظت از مغز در برابر انحطاط و آسیب در جلوگیری از آلزایمر و زوال عقل مؤثر است. حتی در یک مطالعه نشان داده شده است که ویتامین K می تواند سیستم شناختی را تقویت کند. 

کنترل فشار خون: می دانیم که از فشار خون بالا باید جلوگیری شود ، زیرا این بیماری خود عامل بسیاری از بیماری های مرگبار مانند حمله قلبی است. پتاسیم یکی از مواد معدنی مورد نیاز برای سلامتی خون است زیرا می تواند با کاهش اثر سدیم، که یکی از دلایل فشار خون بالا است، آن را در حد نرمال نگه دارد. کنگر فرنگی به دلیل مقادیر بالای پتاسیم که دارد به کاهش فشار خون بالا در افراد کمک کرده و باعث سلامت قلب می شود.

تقویت و افزایش ایمنی بدن: مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها، فلاونوئید ها و ویتامین C موجود در کنگر فرنگی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های ویروسی و عفونت را کاهش می دهند. 

سلامت استخوان: یکی از ویتامین های ضروری استخوان ویتامین K است که در کنگر نیز وجود دارد. ویتامین K در تقویت قدرت تشکیل استخوان نقش مهمی دارد. جالب تر این که ویتامین C برای استخوان نیز تأثیر دارد زیرا این امر به بدن شما در تشکیل کلاژن کمک می کند. کلاژن نه تنها برای پوست مهم است بلکه در عین حال برای استخوان نیز مهم است. مزایای خوردن کنگر برای استخوان های شما تامین مواد معدنی اساسی مانند منگنز، منیزیم و فسفر است. مقادیر بالای کلسیم، آهن، مس، پتاسیم و منیزیم موجود در آرتیشو به حفظ تراکم استخوان کمک می کنند، باعث تقویت استخوان ها شده و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهند.

تنظیم قند خون: فیبر به بدن شما کمک می کند تا قند را کندتر جذب کند و همچنین در جلوگیری از کاهش انسولین نیز مفید است. کنگر با داشتن مقادیری از فیبر برای قند خون شما نیز مفید است.مصرف کنگر فرنگی باعث افزایش فعالیت آنزیم آلفا گلوکوزیداز (آنزیمی که نشاسته را به گلوکز تجزیه می کند) شده و به کاهش قند خون بالا کمک می کند. مظالعات نشان داده که مصرف آرتیشو پخته شده به عنوان وعده غذایی اصلی باعث کاهش میزان قند خون و مبارزه با کاهش انسولین، 30 دقیقه پس از خوردن غذا می شود. به شرط آنکه این افراد مبتلا به سندروم متابولیک نباشند. 

سلامت گوارش: سینارین موجود در کنگر در سرعت بخشیدن به حرکت مواد غذایی و مواد دفعی به روده مؤثر است. این گیاه به طور خودکار احساس نفخ را تسکین می دهد تا بتوانید دستگاه گوارش سالم تری داشته باشید. به همین دلیل است که در آلمان، عصاره برگ کنگر توسط پزشکان برای مقابله با سوء هاضمه توصیه شده است.تحریک تولید صفرا، تسریع حرکات روده و بهبود هضم برخی از چربی ها، از دیگر خواص سینارین موجود در کنگر است.. نه تنها سینارین، کنگر همچنین حاوی نوعی از پرو بیوتیک به نام اینولین است. دستگاه گوارش شما برای افزایش رشد باکتری های خوب به پروبیوتیک احتیاج دارد. همچنین کمک به درمان سوء هاضمه و افزایش اشتها از دیگر فواید مصرف کنگر برای دستگاه گوارش است. مقادیر بالای فیبر موجود در آرتیشو به بهبود هضم غذا کمک می کند، نفخ، حالت تهوع و سوزش سر دل را درمان کرده و برای سلامت دستگاه گوارش مفید است.

مبارزه با کم خونی: کمبود آهن معمولاً در خانم ها اتفاق می افتد و باعث کم خونی می شود.   کنگر قادر است روزانه حدود 10 درصد از آهن مورد نیاز شما را تأمین کند. می توانید در وعده های غذایی روزانه خود می توانید مصرف کنگر را شروع کنید تا بدن شما با گلبول های قرمز خون پیشگیری شود و از کم خونی و علائم پیشگیری شود.

منبع خوب پروتئین: کنگر فرنگی به دلیل داشتن مقادیر بالایی از پروتئین می تواند منبع خوب پروتئین گیاهی برای گیاهخواران و افراد دارای رژیم گیاهخواری محسوب شود. 

سلامت کبد:یکی از مهمترین و شناخته شده ترین خواص کنگر فرنگی کمک به درمان اختلالات کبدی نظیر درمان نارسایی های کبد، یرقان، بیماری های مربوط به کمبود آلبومین و ... است. مصرف عصاره آرتیشو باعث کاهش آسیب کبدی، افزایش سطح آنتی اکسیدان ها و بهبود عملکرد کبد می شود. کبد با بسیاری از ارگان های دیگر بدن شما متفاوت است. با کمک کنگر می توانید به برخی از سلول های آسیب دیده کبد کمک کنید تا ترمیم شوند. سیلی مارین و سینارین موجود در کنگر برای کبد بسیار عالی هستند، زیرا باعث کاهش مقدار سموم می شوند. علاوه بر این، این آنتی اکسیدان ها در خارج کردن سموم از کبد نیز مفید هستند.عصاره برگ آرتیشو به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد به سم زدایی کبد کمک می کند، کبد را از آسیب محافظت کرده و باعث افزایش رشد بافت های جدید در کبد می شود.نتایج یک مطالعه نشان می دهد که در بزرگسالان چاق مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی، مصرف روزانه آرتیشو به مدت دو ماه باعث کاهش التهاب کبد و کاهش میزان چربی کبد شده است.به طور کلی کبد را تمیز و اعمال آن را تنظیم می‌ کند.در اختلالات کبدی نظیر یبوست‌ های ناشی از عدم دفع صفرا، وجود صفرا در خون، ورم روده، و زردی موثر است.

سلامت مو: استفاده از آب کنگر می تواند به تمیز کردن موهای شما از شوره سر کمک کند زیرا می تواند از مو محافظت کند، آسیب های آن را ترمیم کرده و مواد معدنی از بین رفته که موهای شما را لکه دار می کند، تامین کند. از همه مهمتر این که می تواند پوست سر شما را از شوره سر نیز تمیز کند. بنابراین این می تواند راه حلی برای موهای سالم و تمیز باشد.کنگر نه تنها برای رفع شوره سر بسیار عالی است بلکه برای حفظ ظاهر موجی موهای شما نیز عالی است. محتوای کلسیم و ویتامین های موجود در این گیاه می تواند موهای شما را نرم تر نموده و حجم دهد. به راحتی می توانید بعضی از برگ های کنگر را جوشانده و از آن برای ماساژ پوست سر خود استفاده کنید تا موهایتان زیبا و نرم شوند.استفاده موضعی از آن در درمان ریزش مو موثر است.

ضد سرطان: آنتی اکسیدان ها به پیشگیری از سرطان و درمان آن کمک می کنند.مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در کنگر فرنگی (روتین، کوئرستین، سیلیمارین و گالیک اسید) این گیاه را به یک گیاه ضد سرطان تبدیل کرده است. این آنتی اکسیدانها موجب مرگ سلول های سرطانی می شوند و می توانند جلوی شکل گیری انواع جدید آن را بگیرند. در مطالعات مبتنی بر سلول، عصاره کنگر رشد سلول های سرطانی پستان انسان را مهار می کند. کنگر باعث می شود که تقسیم سلول های سرطانی متوقف شود عصاره ممکن است به طور انتخابی سلول های تومور را بدون آسیب رساندن به سلول های طبیعی مهار کند. 

سلامت قلب: کاهش چربی خون و پیشگیری از حوادث قلبی عروقی از خواص کنگر فرنگی است. سلامت قلب با توجه به سطح کلسترول بد در بدن تعیین می شود. تجمع کلسترول در خون برای قلب خطرناک است زیرا باعث انسداد جریان خون مورد نیاز قلب می شود. به همین دلیل است که افرادی که کلسترول بالایی دارند، در خطر بیشتری برای حمله قلبی قرار دارند زیرا قلب سالم نیست. با افزایش کلسترول، برخی از بیماریه ای خطرناک دیگر مانند فشار خون بالا و حمله قلبی ممکن است رخ دهند. بنابراین باید کلسترول خون کاهش یابد، یکی از روش های کاهش کلسترول مصرف کنگر است. وقتی کلسترول و فشار خون کاهش پیدا کند قلب سالمتری خواهید داشت.

سلامت کیسه صفرا: اجزای طبیعی گیاه کنگر از کیسه صفرا و کبد و روده بزرگ پشتیبانی می کند.هر چند این یک مزیت مفید برای افراد بدون انسداد کیسه صفرا محسوب می شود، اما افزایش تولید صفرا می تواند حمله کیسه صفرا را در افراد مبتلا به انسداد ایجاد کند.پس کسانی که مبتلا به انسداد مجاری صفراوی یا سنگ صفرا هستند نباید از آن استفاده کنند.

سلامت پوست: از آنجا که کنگر سرشار از آنتی اکسیدان است، می تواند گزینه مناسبی برای سالم نگه داشتن و زیبایی پوست شما باشد. مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و ویتامین C موجود در کنگر فرنگی به کاهش چین و چروک و جوان سازی پوست صورت کمک می کند. به همین دلیل است که بسیاری از محصولات ضد پیری، ادعا می کنند که سرشار از آنتی اکسیدان هستند. آنتی اکسیدان از پوست شما در برابر رادیکال های آزاد که دلیل اصلی پیری پوست هستند،محافظت میکند.جدای از استفاده از محصولات ضد پیری، گیاه کنگر را مصرف کرده و آن را سرد یا گرم بنوشید.چرا که در درمان اکثر بیماری‌های پوستی اثر مفید دارد.همچنین افرادی که بدن آن ها دچار خارش می ‌شود، نیز می ‌توانند از عصاره ی این گیاه در درمان و برطرف کردن خارش استفاده کنند. 

رفع مشکلات گوارشی: فیبر غذایی موجود در کنگر نه تنها در منظم نگه داشتن معده شما مفید است بلکه برای مقابله با برخی از مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال، گرفتگی و حتی سرطان معده نیز عالی است. همچنین یبوست‌های ناشی از عدم دفع صفرا را درمان می‌کند.توانایی فیبر در طبیعی نگه داشتن حرکت روده می تواند خطر بروز مشکلات گوارشی را کاهش دهد. 

بهبود متابولیسم: بدون عملکرد متابولیکی مناسب، بدن نمی تواند مواد مغذی مورد نیاز غذاها را جذب کند. منگنز و منیزیم، برخی از مواد معدنی موجود در کنگر هستند که می توانند عملکرد متابولیکی بدن را بهبود ببخشند. به طوری که بدن شما بتواند اسیدهای چرب، کلسترول و اسیدهای آمینه را متابولیزه کند. منیزیم بیشتر در جذب کلسیم به بدن کمک می کند تا از ریزش استخوان جلوگیری شود. افرادی که قصد کاهش وزن دارند  نیز می توانند کنگر مصرف کنند زیرا عملکرد متابولیسم که نقش مهمی در گرفتن یک نتیجه خوب برای شما دارد را بهبود می دهد.

کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر:آرتیشو دارای ترکیبات گیاهی ویژه ای است و خواص ضد اسپاسم طبیعی دارد که علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر را بهبود می بخشد. مصرف روزانه عصاره برگ آرتیشو به مدت شش هفته سبب کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیرمی شود. 

اسید فولیک طبیعی:مصرف اسید فولیک به زنان باردار کمک میکند که نوزادی سالم داشته باشند.کنگر حاوی مقدار زیادی اسید فولیک است که آن را به عنوان یک غذای فوق العاده در دوران بارداری تبدیل می کند. با مصرف اسید فولیک می توانید از بروز نقایص هنگام تولد برای کودک خود جلوگیری کنید.با این وجود به دلیل در دست نبودن اطلاعات کافی در مورد استفاده از کنگر توسط زنان باردار بهتر است قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنند و در صورت عدم تایید متخصص، از مصرف آن اجتناب کنند.

عوارض و موارد منع مصرف:

- نتایج تحقیقات نشان می دهد که تنها عوارض جانبی قابل توجه آن گرسنگی، نفخ و ضعف است. سایر عوارض جانبی احتمالی آن شامل ناراحتی معده و اسهال است.

- کنگر همچنین ممکن است باعث ایجاد واکنش های آلرژیک در افرادی شود که به گیاهانی از جمله گل های دریایی، گل های مروارید و سایر گیاهان مشابه حساسیت دارند.

- اطلاعات زیادی در مورد کنگری که در خانم های باردار وجود ندارد، بنابراین توصیه می شود که از مصرف آن خودداری کنید. در صورت رعایت شرایط فوق، حتما باید از مصرف آن خودداری کنید. قبل از مصرف، قطعاً باید با پزشک خود مشورت کنید.

- بهتر است زنان در طى دوره شیردهی از مصرف آرتیشو خوددارى كنند؛ چرا كه ترشح شیر را كاهش مى ‌دهد. 

- افراد مبتلا به انسداد مجاری صفراوی و سنگ کیسه صفرا از مصرف کنگر فرنگی پرهیز نمایند.